Porady specjalistów
Powiększona wątroba u dzieci – przyczyny i objawy
Wątroba to narząd niezwykle ważny dla funkcjonowania organizmu – także u najmłodszych. Odpowiada za detoksykację, magazynowanie składników odżywczych, produkcję białek i enzymów. Jej prawidłowe działanie jest kluczowe już od pierwszych dni życia. Czasem jednak zdarza się, że podczas badania palpacyjnego (dotykiem) lub USG lekarz stwierdza powiększenie tego narządu. Powiększona wątroba u dzieci może mieć różne podłoże – od całkowicie niegroźnych stanów przejściowych, po poważne choroby wymagające leczenia.
Powiększona wątroba u dzieci – czym właściwie jest?
Powiększenie wątroby, czyli hepatomegalia, oznacza, że narząd przekracza fizjologiczne granice swojej objętości. U dzieci norma ta zależy od wieku – w okresie niemowlęcym wątroba może nieznacznie wystawać spod łuku żebrowego, co uznaje się za fizjologiczne. Jednak kiedy wystaje bardziej niż 2–3 cm lub towarzyszą jej inne niepokojące objawy, może to świadczyć o zaburzeniu.
Lekarze diagnozują powiększoną wątrobę u dzieci najczęściej podczas badania USG jamy brzusznej lub już podczas osłuchiwania i palpacji – gdy wyczuwają wyraźne powiększenie pod prawym łukiem żebrowym.
Objawy powiększonej wątroby u dziecka
W wielu przypadkach powiększenie wątroby przebiega bezobjawowo i wykrywane jest przypadkowo. Jednak niektóre dzieci mogą wykazywać wyraźne objawy, które powinny skłonić rodziców do konsultacji z lekarzem. Należą do nich:
- uczucie pełności lub dyskomfortu w prawym boku,
- powiększony, napięty brzuszek,
- utrata apetytu,
- nudności, wymioty,
- zmęczenie, apatia,
- zażółcenie skóry lub białek oczu,
- podwyższona temperatura ciała.
Objawy te nie zawsze wskazują bezpośrednio na problem z wątrobą, dlatego konieczna jest diagnostyka różnicowa. Koniecznie należy skonsultować się z pediatrą, który ustawi dalszą diagnostykę. U najmłodszych dzieci czasem zauważalne są również objawy ogólne – spowolniony rozwój, trudności z przybieraniem na wadze, drażliwość.
Powiększona wątroba małego dziecka – kiedy reagować?
Powiększona wątroba małego dziecka często budzi duży niepokój rodziców. I słusznie – choć nie zawsze świadczy o poważnym schorzeniu, nie powinna być lekceważona. U dzieci poniżej 3. roku życia hepatomegalia może być sygnałem infekcji wirusowej, zaburzeń metabolicznych lub wad wrodzonych.
Najważniejsze to obserwacja dziecka i szybka reakcja, gdy pojawią się niepokojące objawy – gorączka, powiększony obwód brzucha, nagła zmiana zachowania lub barwy skóry.
Przyczyny powiększonej wątroby u dzieci
Powiększona wątroba u dzieci może mieć wiele źródeł. Oto najczęstsze przyczyny, które są rozpatrywane przez pediatrów i hepatologów:
- Infekcje wirusowe – zwłaszcza wirusowe zapalenie wątroby typu A, B lub C, cytomegalia, mononukleoza zakaźna (EBV).
- Choroby metaboliczne – np. choroba Gauchera, glikogenozy, choroba Niemanna-Picka.
- Stłuszczenie wątroby – coraz częstsze również u dzieci, szczególnie przy nadwadze i braku aktywności fizycznej.
- Choroby autoimmunologiczne – autoimmunologiczne zapalenie wątroby.
- Wrodzone wady dróg żółciowych – np. atrezja dróg żółciowych.
- Nowotwory – zarówno pierwotne, jak i przerzutowe (np. białaczka z zajęciem wątroby).
- Zatrucia lekami lub toksynami – np. nadmiar paracetamolu, niektóre suplementy.
W niektórych przypadkach przyczyny są całkowicie łagodne – np. przemijające powiększenie wątroby w trakcie infekcji sezonowych – ale zawsze wymagają wykluczenia poważniejszych patologii.
Powiększona wątroba małego dziecka – jak wygląda diagnostyka?
W przypadku zauważenia powiększenia wątroby, lekarz zleca szereg badań. Oczywiście określi je indywidualnie, jednak do najczęściej zlecanych należą:
- USG jamy brzusznej,
- morfologię, próby wątrobowe (ALT, AST, bilirubina),
- badania wirusologiczne,
- badania metaboliczne (enzymy, poziom glukozy, mleczanów, amoniaku),
- czasem badanie genetyczne lub biopsję wątroby.
Szybka diagnostyka pozwala na wdrożenie leczenia przyczynowego, jeśli zostanie wykryta konkretna jednostka chorobowa.
Co dalej? Leczenie i opieka
Leczenie zależy od przyczyny powiększenia wątroby. W przypadku infekcji wirusowych stosuje się leczenie objawowe i wspomagające regenerację. Przy chorobach metabolicznych kluczowa jest odpowiednia dieta i suplementacja. Jeśli powodem jest stłuszczenie – wprowadza się zmiany stylu życia: redukcję masy ciała, więcej ruchu, zdrową dietę.
Niezależnie od diagnozy, dzieci z powiększoną wątrobą powinny pozostawać pod opieką lekarza – nie tylko do momentu ustąpienia objawów, ale także długofalowo, jeśli rozpoznano schorzenie przewlekłe.
