Stres a wątroba

Jak stres wpływa na funkcjonowanie wątroby?

Kiedy jesteśmy zestresowani, organizm uruchamia szereg mechanizmów obronnych – wydziela adrenalinę, kortyzol i inne hormony stresu. Długotrwałe ich działanie może prowadzić do szeregu zaburzeń metabolicznych. Jednym z narządów, które szczególnie mocno odczuwają skutki przewlekłego stresu, jest właśnie wątroba.

Stres zaburza procesy detoksykacyjne w organizmie, a także wpływa negatywnie na krążenie krwi w obrębie jamy brzusznej, co może prowadzić do przeciążenia i osłabienia komórek wątrobowych. Pojawia się zmęczenie, drażliwość, a u niektórych pacjentów również dolegliwości gastryczne. Związek stresu a wątroby bywa zaskakująco silny – nawet u osób pozornie zdrowych.

Powiększona wątroba a stres – związek, który trudno uchwycić

Choć powiększona wątroba a stres to zestawienie, które może wydawać się przesadą, to jednak w literaturze medycznej coraz częściej pojawiają się doniesienia o psychosomatycznym charakterze niektórych dolegliwości. Przewlekły stres, szczególnie ten nieuświadomiony i długotrwały, może prowadzić do stanów zapalnych wątroby, a nawet jej niewielkiego powiększenia.

Zaburzenia snu, nieprawidłowa dieta, w tym „zajadanie” emocji, brak ruchu – wszystko to może przyczyniać się do pogorszenia pracy wątroby. Jeśli dodamy do tego obniżoną odporność i wzrost stanów zapalnych w organizmie, łatwo zrozumieć, że powiększona wątroba a stres mogą być ze sobą ściśle powiązane.

Ból wątroby ze stresu – czy to możliwe?

Wątroba sama w sobie nie boli – nie posiada zakończeń nerwowych. Jednak w jej okolicach znajdują się inne struktury, które mogą dawać dolegliwości bólowe. Osoby pod wpływem silnego napięcia nerwowego, mogą odczuwać ból wątroby ze stresu, który w rzeczywistości jest bólem promieniującym z okolic torebki wątrobowej lub z układu pokarmowego, który także reaguje na stres.

Podobnie jest w przypadku określenia ból wątroby na tle nerwowym – choć nie zawsze jest to klasyczny ból, to uczucie ciężkości, rozpierania, dyskomfortu czy delikatne kłucie w prawym podżebrzu może wynikać z napięcia emocjonalnego, a niekoniecznie z choroby organicznej.

Dolegliwości psychiczne i neurologiczne a wątroba

Niewydolna wątroba może powodować objawy neurologiczne oraz psychiczne. Zaawansowanym stadiom uszkodzenia wątroby często towarzyszy tzw. encefalopatia wątrobowa, czyli zaburzenia neuropsychiatryczne, które towarzyszą niewydolności wątroby. Zaburzenia są objawem uszkodzenia mózgu przez czynniki toksyczne. Przez zaburzenie czynności wątroby w neutralizacji toksyn, ich stężenie w organizmie pozostaje bardzo wysokie, co powoduje obrzęk mózgu. Główną substancją odpowiadającą za ten stan jest amoniak. Wynikiem obrzęku mózgu są zaburzenia przewodnictwa nerwowego.

Choć medycyna akademicka rzadko dziś używa pojęcia nerwica wątroby, nadal można się z nim spotkać w praktyce, zwłaszcza w kontekście medycyny naturalnej czy psychosomatyki. Opisuje ono zestaw objawów takich jak zmęczenie, niestrawność, nadwrażliwość na tłuste potrawy, niepokój, drażliwość czy uczucie „kłucia” w boku – bez wyraźnych zmian w badaniach laboratoryjnych.

U podstaw tych objawów często leży napięcie emocjonalne, które wpływa na funkcjonowanie układu trawiennego. I choć to określenie nie figuruje dziś w klasyfikacjach chorób, to pytanie czy wątroba może boleć z nerwów nie jest wcale pozbawione sensu. Wielu pacjentów odczuwa bowiem ulgę dopiero po zastosowaniu technik relaksacyjnych czy wsparciu psychologicznym – nie po farmakoterapii.

Jakie mogą być objawy przeciążenia wątroby wywołanego stresem? Oto kilka najczęstszych:

• uczucie zmęczenia i braku energii,
• trudności z trawieniem, wzdęcia, odbijanie,
• drażliwość i zmienność nastrojów,
• uczucie napięcia w prawym podżebrzu,
• bezsenność, szczególnie wybudzanie się między godziną 1 a 3 w nocy.

Warto pamiętać, że przewlekły stres nie tylko obciąża psychikę, ale dosłownie „rozstraja” ciało – a wątroba, jako narząd odpowiedzialny za detoksykację i homeostazę, znajduje się w centrum tych zmian.