Styl życia – profilaktyka
Kondycja wątroby zależy od naszego trybu życia. Zdanie to wydaje się nam oczywistością. Jednak, jeśli zastanowimy się nad problemem, to pierwsze co nam przychodzi do głowy to odpowiednia dieta. Jednak na stan wątroby – jednego z najważniejszych organów w organizmie, wpływa wiele innych czynników, również takich, o których nie myślimy. W poniższym tekście znajdziecie informacje, jak dbać o ten organ, by nie doprowadzić do stłuszczenia wątroby i innych chorób. Należy pamiętać, że wątroba potrafi się regenerować, dlatego na zmianę nawyków nigdy nie jest za późno. Każda wprowadzona zmiana na lepsze w dotychczasowym stylu życia pozytywnie i skutecznie przełoży się na poprawę funkcjonowania wątroby, a co za tym idzie – całego organizmu. Dlatego zmiany zacznijcie wprowadzać już dziś.
Masa ciała
Utrzymanie prawidłowej masy ciała to podstawowy krok w profilaktyce najczęściej spotykanych chorób, do których należy cukrzyca, nadciśnienie czy choroby sercowo-naczyniowe. Otyłość, która już sama w sobie jest chorobą i którą należy leczyć, prowadzi również do nieprawidłowości w funkcjonowaniu wątroby, których konsekwencją jest metaboliczna, niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, tzw. MAFLD. W wątrobie osoby, której waga rośnie, pojawia się coraz więcej komórek tłuszczu. Jeśli ich wartość wyniesie 5-10% masy wątroby, mówi się o niealkoholowej, stłuszczeniowej chorobie wątroby. Dlatego redukcja oraz późniejsze utrzymanie prawidłowej masy ciała w każdym wieku, może korzystnie wpłynąć na stan wątroby. Jeśli chcesz sprawdzić, czy Twoja masa ciała jest prawidłowa, skorzystaj z naszego kalkulatora BMI. Jeśli wynik odbiega od normy, skonsultuj się ze swoim lekarzem pierwszego kontaktu, który zleci odpowiednie badania, i jeśli zajdzie taka potrzeba, skieruje Cię do specjalisty. Więcej informacji na temat choroby otyłościowej znajdziesz w sekcji Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby.
. .
Dieta
To co dostarczamy naszemu organizmowi wraz pożywieniem, stale odbija się na pracy wątroby. Dlaczego? Wątroba to organ kluczowy w procesach metabolicznych, detoksykacji i magazynowaniu składników odżywczych. Chcąc cieszyć się zdrową wątrobą, konieczne jest więc zadbanie o odpowiedni sposób odżywiania i ewentualna zmiana dotychczasowych nawyków żywieniowych. Większości z nas dieta kojarzy się jako element terapeutyczny stosowany w niwelowaniu skutków choroby czy dolegliwości. W przypadku prawidłowego funkcjonowania wątroby i niedopuszczenia do wielu jej chorób, np. niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby (MAFLD), niezwykle ważna jest odpowiednia dieta jako stały element stylu życia. Czego nie lubi, a co lubi wątroba? Stłuszczenie wątroby związane jest z nadmiernym spożywaniem produktów wysoko przetworzonych, tłuszczów trans i cukrów prostych. Z jadłospisu warto więc na stałe wykreślić słodkie i słone przekąski, gazowane napoje i gotowe produkty typu fast food czy inną przetworzoną żywność. W każdym posiłku powinna znaleźć się odpowiednia porcja błonnika, odpowiadającego za regulację cukru we krwi, zapobieganie gromadzenia się tłuszczu w wątrobie oraz przyspieszenie trawienia. Należy sięgać po jedno- i wielonasyceniowe tłuszcze – jak oliwa, awokado, orzechy czy ryby bogate w Omega-3. Warto też komponować posiłki, tak aby zawierały wszystkie niezbędne składniki odżywcze, odpowiednio zbilansowane do wieku, trybu życia oraz kondycji zdrowotnej. Nie wolno zapominać o odpowiedniej ilości wypijanej wody, która skutecznie wypłukuje toksyny z organizmu. Więcej o diecie znajdziesz w dziale Porady Specjalistów.
. .
Ruch
Na pewno słyszeliście, że ruch to zdrowie. Jakkolwiek banalnie by to nie zabrzmiało – to szczera prawda! Profesor Andrew O. Abgaje z Uniwersytetu Wschodniej Finlandii w Kuopio opublikował badania1, w których analizie poddane zostały dane codziennej aktywności ponad 2684 brytyjskich dzieci. Wykazano, że angażowanie się w co najmniej 3–4 godziny dziennie lekkiej aktywności fizycznej od dzieciństwa do wczesnej dorosłości może chronić 11 na 1000 młodych ludzi przed ryzykiem marskości wątroby oraz 4 na 1000 przed ciężkim stłuszczeniem wątroby. Podobnie, angażowanie się w co najmniej 50 minut dziennie umiarkowanej oraz intensywnej aktywności fizycznej od dzieciństwa do wczesnej dorosłości może chronić 3 na 1000 młodych ludzi przed przedwczesnym ciężkim stłuszczeniem wątroby. Dlatego warto więcej się ruszać – np. zrezygnować z samochodu czy komunikacji miejskiej na rzecz spaceru. Sprawdźcie, czy wokół was nie odbywają się jakieś zorganizowane zajęcia sportowe czy taneczne, zaproście kogoś bliskiego na przechadzkę. Warto też znaleźć sobie hobby, które pozwoli na wyjście z domu i dodatkową porcję ruchu – uprawianie ogródka czy działki, spacery z psem, zbieranie grzybów itp. Możliwości jest wiele. Wystarczy rozejrzeć się wokół. A o aktywności oraz rodzajach ćwiczeń, poprawiających kondycję wątroby przeczytacie w Poradach Specjalistów.
1 Andrew O. Abgaje “Accelerometer-based sedentary time and physical activity with MASLD and liver cirrhosis in 2684 British adolescents”, npj Gut & Liver, 1/2024
. .
Alkohol i inne używki
O tym, że alkohol rujnuje wątrobę, nie trzeba nikogo przekonywać. Dzieje się tak dlatego, że to właśnie ten narząd odpowiada za metabolizowanie toksycznych dla organizmu substancji takich jak etanol, czyli alkohol etylowy. Jeśli napoje wysokoprocentowe spożywane są regularnie i w nadmiarze, komórki wątroby mogą ulec uszkodzeniu, a nawet marskości. Warto mieć świadomość, że alkoholowa marskość wątroby stanowi przyczynę około 10% zgonów związanych z alkoholem. . W Unii Europejskiej 41% zgonów z powodu choroby wątroby ma związek z alkoholem.1 Więcej informacji na temat alkoholowego stłuszczenia wątroby oraz marskości wątroby z przyczyn nadużywania alkoholu można znaleźć na naszej stronie w sekcji Choroby wątroby. Drugim niezwykle niebezpiecznym dla wątroby nałogiem jest palenie papierosów. Na organ toksycznie działa zarówno nikotyna, jak i substancje smoliste zawarte w dymie papierosowym.
1 https://www.mp.pl/pacjent/gastrologia/choroby/watroba/50966,alkoholowe-choroby-watroby
. .
Samoleczenie
Wątroba pełni kluczową rolę w metabolizowaniu różnych substancji, w tym leków i suplementów. Dlatego tak ważne jest ich świadome stosowanie zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty. Niektóre substancje aktywne, zarówno w lekach, jak i w ziołach czy suplementach, mogą wpływać na funkcjonowanie wątroby. . Warto zwracać uwagę na skład przyjmowanych preparatów i unikać łączenia ich na własną rękę, aby uniknąć niekorzystnych interakcji. Jeśli masz wątpliwości co do stosowania leków lub suplementów, warto skonsultować się ze specjalistą.. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcejv– zajrzyj do sekcji Samoleczenie wątroby.
. .